Süresiz Nafakaya İlişkin Hukuki Değerlendirme ve Yurtdışında Nafaka

Suçun oluşumu için memurla­rın görevi aynı zamanda terk etmeleri de şart değildir. Değişik za­manlarda görevin bırakılması ha­linde de suç oluşur[217]. Daha önceki açıklamalarımızda da belirttiğimiz gibi TSK’da çalışan Devlet memurları, amirlerinin verdiği konusu açıkça suç oluşturmayan tüm emirleri yerine getirmek ve verilen görevleri yapmak zorundadırlar[213]. Bu yükümlülüklerini kasten yerine getirmemeleri halinde, bu suç oluşabilir[214]. Mad­desinde, Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulu­nanların Devlet, itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunmaları yasak kapsamına alınmıştır. Bu yasağa aykırı borçlanmak disiplin suçu olarak düzenlenmiştir. Devlete ait bina ve yerler, yetkililerden önceden izin alınmadan, her­hangi bir toplantı, tören ve benzeri amaçlarla kullanılamaz.

İnterneterişimi ise ifade özgürlüğünden yararlanmayı sağlayan temel bir araçtır. İfadeözgürlüğünün güvence altında olmadığı ve bireylerin birbirleriyle kamu işlerihakkında bilgi ve fikir alışverişinde bulunmadığı yerde demokratik birkatılımdan söz etmek mümkün değildir. Alman Ağ Uygulama Kanununun amacının sosyal medyada suç teşkileden içeriklerle özellikle de nefret söylemi ile mücadele etmek olduğu ifadeedilmiştir. Kanun, Ceza Kanununda yer alan 22 kategori suç oluşturan hukukaaykırı içeriğin sosyal ağlardan çıkarılmasını düzenlemektedir. Ancak bu içerikçıkarma işlemi tamamen sosyal ağ sağlayıcıların yetkisine bırakılmıştır. İnternet, modern demokrasilerde başta ifade özgürlüğü olmaküzere temel hak ve özgürlüklerin kullanılması bakımından önemli bir değeresahip bulunmaktadır. Sosyal medya, medya içeriğini oluşturmak, yayınlamak veyorumlamak şeklinde bireysel katılıma imkan veren şeffaf ve karşılıklı iletişimkurulan bir platform şeklindeki medya kanalıdır. İnternetin sağladığı sosyalmedya zemini kişilerin bilgi ve düşüncelerini açıklama, karşılıklı paylaşma veyaymaları için vazgeçilmez niteliktedir. Bu nedenle sadece düşünceyiaçıklamanın değil, aynı zamanda bilginin elde edilmesi açısından günümüzde enetkili ve yaygın yöntemlerden biri haline gelen sosyal medya araçları konusundayapılacak düzenleme ve uygulamalarda devletin ve idari makamların çok hassasdavranmaları gerektiği açıktır. Yasanın yürürlüğe girdiği günden bu yana sulh ceza hakimlikleritedbirlerden hangisine karar verdiklerini bile belirtmeden yasada yazıldığışekilde “içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine” kararvermektedirler.

Yerel yasalar uyarınca Alıcı tarafından doğru bilgilerin veya dokümantasyonun sunulmasının zorunluğu olduğu ve Alıcının bu zorunluluğu TNT’nin belirleyebileceği makul bir süre içinde yerine getirememesi halinde, Gönderi yürürlükteki yasalar kapsamında teslim edilemeyen gönderi olarak değerlendirilebilecektir (bkz. 18. Bölüm (Teslim Edilemeyen Gönderiler)). Alıcının gerekli bilgi veya belgeleri temin edememesi ve yerel yasaların bu bilgi ve belgeleri gönderenden talep etmesi durumunda, TNT göndereni bilgilendirmeyi deneyebilir. Gönderenin de TNT’nin belirleyebileceği makul bir süre içinde bilgi veya dokümantasyonu sunamaması halinde, Gönderi yürürlükteki yasalar kapsamında teslim edilemeyen gönderi olarak değerlendirilecektir. TNT’nin Alıcı veya Gönderene bildirimde bulunmayı deneyip denemediğine bakmaksızın, TNT, yanlış ya da eksik belgeler nedeniyle teslim işlemini tamamlayamaması nedeniyle hiçbir sorumluluk kabul etmez. 12.7 Tehlikeli Maddelerin Sunulması ve Teslimi. Tehlikeli maddeler tüm TNT şubeleri tarafından kabul edilmemektedir. Bazı TNT şubeleri belirli tehlikeli mal sınıflarını kabul etmemekte ve tehlikeli maddelerin tüm Taşıma Hizmetleriyle gönderimi kabul edilmemektedir. TNT, tehlikeli maddelerin yürürlükteki yasalar uyarınca veya TNT’nin takdirine bağlı olarak kabul edilememesi halinde, tehlikeli maddeleri herhangi bir konumda reddetme hakkını saklı tutar.

Amir ve üste saygısızlık fiili “toplu asker karşısında”[95] veya “silahlı iken”[96] işlenirse AsCK’nun 82/1. Maddesinde düzenlenen askeri suç oluşur[97]. Asker kişilerin hepsi bu suçun faili olabilir. Bu suç kural olarak her türlü üst veya amire karşı işlenebilir. Suç amir ve üst aleyhine işlenebileceğinden, failin saygısızlıkta bulunduğu kişinin üstü ya da amiri olduğunu bilmesi gerekir[94]. Örneğin eylemin ciddi bir tehlike arz eden bir disiplinsizliğin düzeltilmesi maksadına yönelik olarak ve basit itip kakma, kulak çekme, hafif şiddetli bir tokat gibi hareketle işlenmesi halinde, az vahim hal kabul edilerek kısa hapis cezasıyla cezalandırılmalıdır.

• Maddesinde[542] iki grup hükme yer verilmiştir.
• Tefhim veya tebliğ tarihi bu süreye tabi değildir.
• [632] Maddenin gerekçesine göre; “Vatanın düşman güçlerine karşı korunması bakımından her Türk vatandaşının askerlik hizmetini severek ve isteyerek yerine getirmesi şarttır”.
• Maddesinin altıncı fıkrasında yersağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya bu Kanundaki yükümlülükleri yerinegetirmeyen yer sağlayıcı hakkında Başkanlık tarafından idari para cezasıverilmesini öngörmektedir.

İş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip işyerlerinin ruhsatları mahallin en büyük mülki idare amirinin bildirimi üzerine ruhsat vermeye yetkili idare tarafından beş iş günü içinde iptal edilir. Sanal kumar, bahis, Şans, Talih Oyunları ilgili olarak internetin gelişimine paralel olarak Türkiye’de kumar ve bahis uygulamaları nedeniyle verilen cezalarında ciddi bir artış görülmektedir. Özellikle uluslar arası nitelikteki kumar ve paribahis sitelerinde dünyanın hemen hemen her yerinden oyunlar oynanmaya başlanmıştır. Kumar oynanması yasak olan ülkelerdeki kişilerin kumar oynanması yasal olan veya belli lisans şartlarına bırakılmış olan ülkelerde kurulmuş internet sitelerinde oynadıkları oyunlar olayı hukuken daha da çıkmaz hale getirebilmektedir. Ülkemizde kumar oynatmak suç, kumar oynamak ise kabahat olarak düzenlenmiştir. Bahis ve benzeri talih oyunları ise halen devlet tekelinde belli şartlar altında oynanabilmektedir. Bu çalışmada dağınık şekildeki ilgili mevzuat maddeleri ışığında sunum yapılacak ve uluslar arası uygulamalara örnekler verilecektir. [322] Sağlam, s.160; Sancakdar, tek fiile tek ceza verilmesi ilkesinin aynı fiilin, aynı kurumca birden fazla cezalandırılamayacağı anlamına geldiğini, bir fiil ile birden fazla kurum düzeni ihlal edilmişse, bu halde her kurum açısından ayrı ayrı ceza uygulanabileceğini belirtmektedir. Örneğin hukuk fakültesinde kısmi statüde görev yapan ve aynı zamanda baroya kayıtlı avukat olarak çalışan bir öğretim üyesinin disipline aykırı bir fiili her iki kurum açısından suç oluşturuyorsa iki ayrı ceza verilmesi söz konusu olabilecektir (Sancakdar, s.312; Aynı görüş, Akyılmaz, s.388; Kaya, Disiplin, s.71). AYİİM yaptığı incelemede davacının şahsi dosyasında herhangi bir disiplin cezası ve buna dayanak olacak bir belge bulunmadığını tespit etmiş ve davanın konusunun bulunmadığını belirterek davanın esası hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına karar vermiştir[905]. Başka bir kararında; “…Davacı hakkında tesis edilen ikinci işlem, sebep işlemi olarak idari uyarı yazısına dayalı olarak tesis edilen disiplin ceza puanının düşülmesi işlemidir.

Genel  idari  yargıda  olduğu  gibi  AYİM’in  yargı  yetkisi de idari  işlem  ve  eylemlerin  hukuka  uygunluğunun  denetimi  ile  sınırlıdır;  yerindelik  denetimi  yapılamaz. AYİM  tarafından  idari  işlem  ve  eylem  niteliğinde  veya  idarenin  takdir  yetkisini  kaldıracak  biçimde  yargı  kararı  verilmesi  mümkün  değildir(m.21/2). AYİM,  görev  alanına  giren  konularda  menfaatleri  ihlal  edilenler  tarafından  açılacak  iptal  davalarını  ve  hakları  ihlal  edilenler  tarafından  açılacak  tam  yargı  davalarını  doğrudan  doğruya  ve  kesin  olarak  karara  bağlar. AYİM’in  verdiği  kararlar  verildiği  andan  itibaren  kesindir(AYİM  m.21/1). Anayasa Mahkemesinin diğer bir kararında[674] “…Anayasa idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu ilkesini getirmiştir. Maddesinde tanımlaması yapılan Türkiye Cumhuriyetinin bir hukuk devleti oluşunun doğal ve zorunlu sonucu da budur…” denilmek suretiyle hukuk devletinin bir ilkesi olarak idarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olması gerektiği belirtilmiştir.

Ancak, Anayasada idarenin sorumluluğunun hangi esaslara göre belirleneceği belirtilmemiş, bu meselenin halli doktrin ve yargı kararlarına bırakılmıştır. Bugün idarenin sorumluluğu hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk ilkelerine dayandırılmaktadır. İster hizmet kusuru isterse kusursuz sorumluluk ilkelerine dayandırılsın genel olarak idarenin tazmin borcunun doğabilmesi için bir zararın mevcudiyeti, zarara yol açan eylemin idareye yüklenebilir nitelikte bulunması, zarar ile eylem arasında illiyet bağının bulunması zorunludur. AYİM bu davada çözümlenmesi gereken öncelikli hususun disiplin amiri tarafından verilen 3 gün oda hapsi cezasının yargı denetiminin yapılıp yapılamayacağı olduğunu belirtmiş ve iç hukukumuzdaki ve Anayasanın 90. Maddesi gereği taraf olduğumuz AİHS’ndeki düzenlemeleri irdelemiştir. Görüldüğü üzere, amir, astını bir hatasından dolayı ikaz ve tenkit etmek, hatta azarlamak hususunda tamamen serbest olup, bu tasarruf kanunun amir hükmü gereği disiplin cezası sayılamaz. Doğrudan disiplin cezası olarak tesis edilen uyarı işlemlerini, yukarıda açıklanan ikili tasnifin, özellikle ikinci kategorisine dahil ceza tehdidi ve/veya ceza amaçlı ikaz/tenkit/ihtar yazılarından ayırmaktaki güçlük, ilk gruptaki uyarı cezalarının manevi yaptırım sonucuna sahip olması gibi ikinci grubun da manevi etki doğurmasıdır. Ancak her hukuka aykırı işlemin muhatabı üzerinde manevi etkiye yol açacağı göz önünde bulundurulursa, disiplin cezası olarak tesis edilmeyen tenkit/ikaz yazılarının, Kanunda manevi yaptırım olarak öngörülmekle resen ve her zaman disiplin cezası olarak hukuki sonuç doğuran uyarı/uyarma cezasından farkı anlaşılacaktır.